สาระเรื่องธนู
Arrow Nocks
ราวปี ค.ศ.1991 นักไต่เขาได้บังเอิญพบมัมมี่ มนุษย์ในยุคน้ำแข็ง “Iceman” บนยอดเขาใกล้กับเทือกเขา Alps ในประเทศอิตาลีติดกับชายแดนประเทศออสเตรีย
นักโบราณคดี ตรวจสอบพบสิ่งประดิษฐ์วางอยู่ข้างศพมัมมี่ มีธนู Longbow ที่ยังทำไม่เสร็จ, Quiver ใส่ลูกธนู, และลูกธนูอีกจำนวนหนึ่งกำมือใหญ่ ซึ่งมีเพียง 2 ลูกเท่านั้นที่ทำเสร็จพร้อมยิง ลักษณะลูกธนูที่พบ มีหัวลูกที่ทำด้วยหิน รูปร่างคล้ายใบไม้ถูกมัดติดอยู่ด้านปลายลูกที่เซาะผ่าร่องไว้ พันรัดไว้ด้วยเส้นเอ็น มีขนนกจำนวน 3 เส้นที่ถูกตัดแต่งติดเป็นปีกด้านท้ายลูกธนู ปลายสุดมีการเซาะร่องเล็กๆเป็นหยักเพื่อใช้เป็นที่พักหนีบลูกธนูไว้กับสายธนูเวลายิง
จะเห็นได้ว่านักล่าด้วยธนูในอดีต ได้มีการใช้ Nock มาเป็นระยะเวลานานกว่า 5,000 ปี เพราะมัมมี่มนุษย์น้ำแข็งที่ถูกค้นพบ เชื่อว่าตายมาไม่ต่ำกว่า 5,300 ปี ปัจจุบันนี้ ถึง Nock ลูกธนูจะมีความหลากหลายมากขึ้น แต่ก็ยังคงมีเพื่อใช้เพียงจุดประสงค์เดียว
PRESS-FIT NOCKS
Nock แบบ Press-fit เป็นชนิดที่พบเห็นกันมากที่สุด ใช้กันทั่วไปอย่างแพร่หลาย เพราะมันใช้ได้กับลูกธนูแทบทุกแบบ ได้ทั้งกับลูกคาร์บอน, อลูมิเนียม ยกเว้นก็แต่เพียงลูกธนูคาร์บอนขนาดเล็กเท่านั้น ชื่อมันก็บ่งบอกถึงวิธีการใช้ เพียงเอาขา Nock ใส่ลงในช่องว่างท้ายลูกแล้วใช้น้ำหนักกดย้ำลงไปเล็กน้อย ให้ Nock เสียบลงไป มันจะลงแน่นพอดี
ไม่ต้องหยอดกาวกับ Nock แบบ press-fits คุณแค่กดมันเข้าไป หรือดึงมันออกมา ตามต้องการ มันยังสามารถปรับหมุนให้ได้ตามองศาของปีกลูกได้ตามต้องการ
นักธนูบางคนจะใส่ Aluminum Uni-bushing เสริมบริเวณท้ายลูก แล้วค่อยสวม Nock ก็เพื่อเป็นการช่วยกันไม่ให้ท้ายลูกธนูเสียหายในขณะที่ลูกกระทบกัน พวกเขาต้องหาขนาด Press-fit nock ที่จะสวมลงใน bushing ให้ได้พอดี
นักล่าสัตว์ ก็มักใช้ Nock แบบ Press-fit ที่มีแบตเตอรี่เล็กๆ ติดอยู่ด้านใน ก็เพื่อให้พลังงานกับหลอดไฟท้ายลูก ที่ไฟจะติดขึ้นเมื่อลูกธนูถูกยิงออกไป Nock ชนิดนี้เป็น Nock ติดไฟ LED ส่องแสงดวงเล็กๆ แต่ก็ช่วยให้นักล่าสามารถติดตามตัวสัตว์ที่ถูกยิงได้ง่ายในเวลาที่มีแสงน้อย หรือเวลามืด
PIN NOCKS
Pin Nock เป็น Nock ขนาดเล็กที่สามารถสวมลงใน Aluminum Pin ซึ่งติดอยู่บริเวณด้านท้ายลูกธนู Pin Bushing มักจะถูกใส่เพื่อป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นระหว่างลูกธนูกระทบกระแทกกัน
Nock ที่เรียกว่า “Pin” Nock จะสวมไว้กับ Pin insert พอดี เพราะ Pin insert จะมีขนาดเดียว
Pin Nock เป็นที่นิยมกันในหมู่นักธนูระดับแข่งขัน เพราะเขาเหล่านั้นใช้ลูกธนูที่มีราคาแพง ย่อมไม่อยากให้ลูกธนูเสียหายง่ายๆ อีกทั้งนักธนู Target มีความเชื่อว่าถ้ายิ่งใช้ Pin Nock ขนาดเล็กจะช่วยให้แม่นยำขึ้น
OVERNOCKS
Overnock หรือเรียกอีกชื่อว่า Out-Nock
เป็น Nock ที่มีขนาดใหญ่ ใช้สวมครอบด้านนอกของลูกธนูได้เลย ซึ่งจะทำให้มองเห็นท้ายลูกธนูได้ชัดกว่า Nock ธรรมดา
Overnock ถูกออกแบบมาให้ใช้กับลูกธนูที่มีขนาดเล็ก ทั้งลูกคาร์บอน, อลูมิเนียม-คาร์บอน เช่น Easton X10
CONVENTIONAL NOCKS
Nock ประเภทนี้จะใช้กับลูกธนูอลูมิเนียนที่มีท้ายเป็นรูปกรวยอยู่ด้านปลาย มีให้เลือกหลายขนาดขึ้นอยู่กับขนาดของลูกธนู คุณแค่ใช้มือกด Nock ลงไปและย้ำให้แน่น หรือคุณอาจจะหยอดกาวช้างลงไปสักเล็กน้อยเพื่อความแน่นหนา
GROOVE SIZING
เรื่องที่ต้องใส่ใจในการเลือก Nock อีกเรื่องคือ ขนาด “Small groove” (ร่องเล็ก) และ “Large groove” (ร่องใหญ่)
Groove คือช่องเปิดว่างเป็นร่องที่อยู่ระหว่างหูของ Nock
– Nock ร่องเล็กใช้กับสายธนูเส้นเล็ก ที่มักเห็นได้จากธนูที่มีน้ำหนักน้าวสายไม่หนักมาก เช่น ธนู Recurve
– Nock ร่องใหญ่ใช้กับสายธนูเส้นใหญ่ ที่มักมีน้ำหนักน้าวสายมาก เช่น ธนู Compound หรือ Traditional
คุณต้องมั่นใจว่าทุกครั้งที่กด Nock ลงบนสายธนู ต้องมีเสียงดังคลิก เพื่อให้แน่ใจว่า Nock ไม่หลวมไป และอยู่บนสายธนูในตำแหน่งที่ถูกต้อง
เรื่อง Nock เป็นเรื่องสำคัญและค่อนข้างละเอียด เพราะมันมีผลกับลูกธนู การยิง น้ำหนักน้าวสาย ฯลฯ ท่านควรต้องเรียนรู้ไว้ เพื่อจักเลือกใช้ให้เหมาะสมตามความต้องการได้อย่างถูกต้อง
เรียบเรียงจากบทความของ P.J.Reilly